Муркаш районӗнче регионсен шайӗнчи халӑх юрри шӑрантаракансен виҫҫӗмӗш фестиваль-конкурсӗ иртнӗ.
«Авалхи юрӑсен сасси» пултарулӑх ӑмӑртӑвӗ Гаврилов Федоров ячӗпе хисепленет.
Ӑна чӑваш халӑх юррине упраса хӑварас тата аталантарас тӗллевпе ирттереҫҫӗ. Конкурса хутшӑнакансен географийӗпе йышӗпе ҫулран ҫул ӳссе пырать. Хальхинче те ҫаплах пулнӑ. Ҫав шутра — Муркаш районӗнчи «Муркаш» ансамбль те (ертӳҫи — Александр Аникин). Ушкӑна ҫӳрекен Людмила Мироваевӑна «Солистсем» номинацире I степеньлӗ дипломпа, Игорь Майкова III степеньлипе чысланӑ.
«Чӑваш чӗлхин икчӗлхеллӗ ҫӳпҫине» пуянлатса пынӑ май пӗлмен ҫыравҫӑсен, куҫаруҫӑсен, журналистсен ячӗсене чылай тӗл пулма тиврӗ. Ҫавна май вӗсем пирки сире те пӗлтерес терӗм.
Чӑн та, чӑваш ҫыравҫисем пирки хатӗрленӗ чи анлӑ кӗнекесенчен пӗри вӑл — Петӗр Ялкир хатӗрленӗ «Литературный мир Чувашии». Чӑн та пысӑк ӗҫ туса ирттернӗ, кам-кам кӑна ҫук пуль унта. Ҫавах ӑна ниепле те тулли кӗнеке тесе хаклама ҫук. Вырӑсларан чӑвашла куҫаракансем унта чылай пулин те хӑшӗ-пӗрин ячӗ ҫук ҫав. Пӗрисене шыраса тупайман, теприсем сиксе юлнӑ, виҫҫӗмӗшӗсене, тен, юриех кӗртмен. Акӑ Михаил Рубцовах илес. Николай Гоголӗн, Аркадий Гайдарӑн, Иван Тургеневӑн, тата ытти ытлашшиех те паллӑ мар ҫыравҫӑсен хайлавӗсене пит нумай вырӑсларан чӑвашла куҫарнӑ. Анчах Ялгирӑн справочникне лекеймен.
Елчӗк ҫӗрӗнче ҫуралнӑскер, Елчӗк районӗн «Колхоз ялавӗ» хаҫатӑн яваплӑ секретарӗ. Ӗмӗрӗ унӑн вӑрӑмах пулман, ҫавах Лев Толстойӑн «Казаксем» тата Эммануил Казакевичӑн «Ҫӑлтӑр» повеҫсене чӑвашла куҫарма ӗлкӗрнӗ.
Нарӑс уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче Зоя Ярдыкова ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине халалланӑ каҫ иртӗ.
Зоя Ярдыкова артистра, режиссёрта, педагогра ӗҫленӗ. Вӑл — РСФСР культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш АССР искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ.
Зоя Ярдыкова ҫуралнӑранпа паян, нарӑс уйӑхӗн 5-мӗшӗнче, 100 ҫул ҫитет. Муркаш районӗнчи Шаптакра кун ҫути курнӑскер — Чӑваш актерӗсен ГИТИСра пӗлӳ илнӗ пӗрремӗш студийӗн йышӗнче. Чӑваш драма театрӗнче спектакльсенче вылянӑ вӑхӑтрах режиссурӑна хӑнӑхнӑ.
Сумлӑ ҫынна асра тытса театрта «Телейлӗ ҫул пултӑр» театризациленӗ концерт хатӗрлӗҫ. Унта Зоя Димитриевнӑн вӗренекенӗсемпе ӗҫтешӗсен аса илӗвӗсем те пулӗҫ.
Пултаруллӑ ҫынна сума сӑвакансене пурне те юбилей каҫне йыхравлаҫҫӗ.
Кӑҫал пирӗн республикӑра 5 шкул тума пуҫлама палӑртнӑ. Ҫакӑн пирки Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев ӗнер Патшалӑх Канашне янӑ Ҫырура палӑртнӑ.
Республика ертӳҫи каланӑ тӑрӑх, регионти вӗренӳ отрасльне юсаса ҫӗнетессипе кӑҫал та ҫине тӑрӗҫ. Тӗслӗхрен, 5 ҫӗнӗ шкул тума тытӑнӗҫ. Вӗсем Шупашкарти «Университет», «Лента», «Радужный» микрорайонсенче, ҫавӑн пекех Ҫӗнӗ Шупашкарпа Кӳкеҫре пулӗҫ. Кӳкеҫ пирки каласан, унта юлашки ҫулсенче нумай хваттерлӗ тӑхӑр хутлӑ ҫуртсем чылай хӑпартрӗҫ. Шупашкар район центрне Шупашкарти общежитисенче пурӑннисем, республикӑн кӑнтӑр енчи районӗсенчи (Улатӑр, Елчӗк т.ыт.те) ҫынсем, уйрӑмах — ҫамрӑк ҫемьесем, йышлӑн пырса тӗпленнӗ. Ачасен йышӗ ӳснӗ май ҫӗнӗ шкул кирли юлашки ҫулсенче пушшех калаҫтарма тытӑнчӗ.
2021 ҫулта ҫавӑн пекех Муркаш районӗнчи Кашмашри шкула, Патӑрьел районӗнчи Шӑнкӑртамри 1-мӗш шкул ҫумне хушма ҫурт хӑпартса лартӗҫ. 2022 ҫулта Шупашкарти «Садовӑй» микрорайонта шкул тума палӑртнӑ.
Ҫак кунсенче пирӗн республикӑра пушарсен шучӗ палӑрмаллах ӳснӗ. Иртнӗ ҫулхи раштав уйӑхӗн 25-мӗшӗнчен пуҫласа кӑрлач уйӑхӗн 10-мӗшӗччен пирӗн тӑрӑхра «хӗрлӗ автан» 66 хутчен алхаснӑ. Инкек 15 ҫын пурнӑҫне татнӑ.
Раҫҫейӗн Инкеклӗ ӗҫсен министерствин Чӑваш Енри Тӗп управленийӗн пуҫлӑхӗ Валерий Зеленин пӗлтернӗ тӑрӑх, вилекенсенчен ытларахӑшӗ — арҫынсем, пенсионерсем тата ӗҫсӗр ҫынсем.
Чӑваш Енӗн Инкеклӗ лару-тӑрӑвӑн патшалӑх комитетӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, пушарсен шучӗ Муркаш, Пӑрачкав, Вӑрмар районӗсенче уйрӑмах нумайланнӑ.
Чӑваш Енри икӗ хулапа виҫӗ район Шупашкарти аэродром ҫумӗнчи территорие кӗрӗ. Ку проекта хатӗрлесе пӗтернӗ ӗнтӗ. Аэродром ҫумӗнчи территорире 7 ҫум зона пулӗ. Вӗсенче капиталлӑ строительство объекчӗсене хӑпартассипе хӑш-пӗр чару хуҫаланӗ.
Раҫҫейӗн Сывлӑш кодексне улшӑну кӗртнӗ хыҫҫӑн аэропорт зонинче строительство ӗҫӗсене пуҫӑниччен строительсен хӑш-пӗр йывӑрлӑхпа тӗл пулма тивет. Чӑваш Ен строительство, архитектура тата ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх министрӗ Александр Героев пӗлтернӗ тӑрӑх, аэродром ҫумӗнчи территорие палӑртсан документсене хатӗрлесси тата строительство ӗҫӗсем хӑвӑртланӗҫ.
Аэродром ҫумӗнчи территорие Шупашкарпа Ҫӗнӗ Шупашкар хулисем, Сӗнтрвӑрри, Муркаш тата Шупашкар районӗсем кӗрӗҫ.
Карлач уйӑхӗн 11-мӗшӗнче каҫхине Муркаш районӗнчи Анатри Панкли ялӗнче пушар пулнӑ. Ҫунса кайнӑ ҫуртра виҫӗ ҫын виллине тупнӑ. Инкекре 59 ҫулти хӗрарӑм, унӑн 39-ти ывӑлӗ тата вӗсен 50 ҫулти пӗлӗшӗ вилнӗ.
Ҫулӑма сӳнтерес ҫӗре тӑватӑ техника, 11 ҫын хутшӑннӑ. Халӗ, Инкеклӗ лару-тӑру министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, пушар мӗнрен тухнине тӗпчеҫҫӗ.
Аса илтерер: кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Вӑрмар районӗнчи Урнар ялӗнче ҫурт ҫунса кайнӑ. Унта ултӑ ҫыннӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑ. Вӗсенчен виҫҫӗшӗ – ачасем. Чи асли 10 ҫулта, кӗҫӗнни 4-ра пулнӑ.
Чӑваш Енре ҫӗнӗ шкулсем хута яма палӑртнӑ. Тӳре-шара хӑш тӑрӑхра шкул тӑвас ыйтӑва татса парас тесе ачасем мӗн чухлӗ ҫуралма пултарнине тишкернӗ.
Муркаш районӗнчи Кашмаш ялӗнче ҫӗнӗ шкул тума тытӑннӑ. Унта 108 ача валли вырӑн пулӗ. Ҫавӑн пекех Патӑрьел районӗнчи Шӑнкӑртам ялӗнче шкул ҫумӗнче 120 ача валли пристрой тума палӑртнӑ. 2022 ҫулта Шупашкарти «Садовый» микрорайонта 1650 вырӑнлӑ шкул уҫӑлмалла.
Сӑмах май, кӑҫал Шупашкарти «Ҫӗнӗ хула» микрорайонта 1600 вырӑнлӑ шкул уҫӑлнӑ. Куславкка районӗнчи Куснар ялӗнче ҫӗнӗ шкул хута кайнӑ, ача пахчи валли пристрой тунӑ.
Раштавӑн 19-мӗшӗнче Муркаш районӗн тӗп пульници ҫывӑхне санитари вертолечӗ анса ларнӑ. Пациент хӑйне япӑх туйнӑ: ун инсульт пулма пултарнӑ. Ҫитменнине, вӑраха кайнӑ чирпе нушаланнӑ. Ӑна санитари вертолечӗпе 10 минутран Республикӑри клиника пульницине илсе ҫитернӗ.
Вертолет Муркашра Культура ҫурчӗ умӗнчи Хӗрлӗ лапама анса ларнӑ. Пациента ун патне Галина Кузнецова реаниматолог тата Татьяна Рыжкова медсестра илсе ҫитернӗ.
1959 ҫулта ҫуралнӑ хӗрарӑма Респубикӑри клиника пульницин реанимаци уйрӑмне илсе ҫитернӗ. Унта ӑна тухтӑрсем пулӑшнӑ. Хӗрарӑм малалла сипленет.
Муркаш районӗнче пурӑнакан арҫын ачисене тивӗҫлӗ воспитани паман. Вӑл вӗсемпе хӑйне хаяррӑн тытнӑ. Кун пирки ЧР прокуратури пӗлтерет.
2019 ҫулхи юпа уйӑхӗнчен пуҫласа кӑҫалхи ҫурлаччен 49 ҫулти арҫын ӗҫлемесӗр килте ларнӑ. Унӑн вара 18 ҫул тултарман 4 ача пур. Ҫак тапхӑрта вӑл ачисемпе харкашнӑ. Ывӑлӗ-хӗрӗ йӗркеллӗ канайман. Ашшӗ вӗсен режимне пӑснӑ.
Ашшӗ ачисен пурнӑҫне хӑрушлӑха та кӗртсе ӳкернӗ. Вӑл вӗсене килтен кӑларса яркаланӑ. Хӗрне психика тӗлӗшӗнчен те хӑртнӑ, хӗненӗ.
Судра унӑн ваккачӗ пуҫиле ӗҫе чарса лартма ыйтнӑ. Ашшӗ хӑйӗн айӑпне йышӑннӑ, хӑйне каҫарттарас тесе ачисене телефон туянса панӑ. Анчах прокуратура кунпа килӗшмен. Суд арҫынна 150 сехет ӗҫлеттерме йышӑннӑ.
-5.7 °C